Phục hồi chức năng

GIỚI THIỆU VỀ PHỤC HỒI CHỨC NĂNG

MỤC TIÊU HỌC

Sau khi kết thúc buổi học, học viên có thể:

Định nghĩa phục hồi chức năng
Kể ra các thành viên của nhóm PHCN
Định nghĩa các dạng dịch vụ PHCN
Liệt kê các giai đoạn của qui trình PHCN

ĐỊNH NGHĨA PHỤC HỒI CHỨC NĂNG

Trước hết, chúng ta cần hiểu về “Sự suy giảm khả năng/khó khăn trong hoạt động (disability)”. Theo WHO 2001, đó là:

Là sự tương quan động giữa tình trạng trạng sức khỏe và bối cảnh xung quanh
Những vấn đề trong hoạt động được xếp thành 3 loại tương quan nhau:
- Khiếm khuyết trên cơ thể
- Giới hạn về hoạt động cá nhân
- Hạn chế về sự tham gia hoạt động xã hội

Theo WHO 2011, PHCN là bộ các biện pháp hỗ trợ các cá nhân, mà có hay có vẻ có sự suy giảm khả năng, đạt được hay duy trì hoạt động tối ưu trong sự tương tác với môi trường.

PHCN nhắm tới đạt được các kết quả sau:

Ngăn ngừa sự mất chức năng
Làm chậm sự mất chức năng
Cải thiện hay khôi phục chức năng
Bù trừ chức năng đã mất
Duy trì chức năng hiện có

CÁC THÀNH VIÊN CỦA NHÓM PHỤC HỒI CHỨC NĂNG

Nhóm PHCN bao gồm rất nhiều thành viên, tùy theo mức độ can thiệp. Bao gồm các thành viên như sau:

Nhân viên y tế: quản lý khía cạnh y tế như chữa bệnh, an dưỡng
Chuyên viên giáo dục: quản lý vấn đề học tập
Chuyên viên việc làm: quản lý vấn đề việc làm như học việc, tìm việc làm phù hợp
Phúc lợi xã hội: quản lý vấn đề an sinh như bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, chi phí ăn ở…
Nhóm hoạt động cộng đồng: hỗ trợ vấn đề hòa nhập cộng đồng
Gia đình
Bạn bè
…

Trong lĩnh vực y tế, bao gồm nhiều thành viên có vai trò hỗ trợ nhau:

Bác sĩ
Điều dưỡng
Chuyên viên vật lý trị liệu:
Chuyên viên hoạt động trị liệu
Chuyên viên âm ngữ trị liệu
Nhân viên y xã hội
Chuyên viên dụng cụ chỉnh hình
Chuyên gia tâm lý
Chuyên gia dinh dưỡng
…

CÁC HÌNH THỨC HỢP TÁC GIỮA CÁC CHUYÊN NGÀNH, CHUYÊN KHOA

Vì có nhiều thành viên cùng làm việc với nhau, hướng đến cùng một khách hàng, bệnh nhân nên cần có sự hợp tác hiệu quả trong nhóm PHCN. Tùy theo hình thức, có thể tạm chia thành 3 loại hình hợp tác như sau:

Hợp tác Đa chuyên ngành (Multidisciplinary): các chuyên ngành làm việc cùng nhau để chăm sóc một bệnh nhân. Mỗi chuyên ngành làm việc riêng, chương trình riêng.
Hợp tác Liên chuyên ngành (Interdisciplinary): vượt ra các rào cản truyền thống, làm việc cùng nhau trên một bệnh nhân, cùng mục tiêu chung; tăng cường sự chăm sóc lấy bệnh nhân làm trung tâm, giảm sự đánh giá trùng lấp.
Hợp tác Xuyên chuyên ngành (Transdisciplinary): chia sẽ kiến thức và kĩ năng; nhấn mạnh sự đào tạo lẫn nhau giữa các chuyên khoa (cross-training).

TÍNH LIÊN TỤC CỦA PHỤC HỒI CHỨC NĂNG

PHCN là một quá trình liên tục, diễn ra từ lúc mới khởi bệnh. Có thể chia làm 3 giai đoạn:

Giai đoạn nội trú cấp tính: Chăm sóc trong bệnh viện. Bệnh tương đối nặng. Thời gian ngắn
Giai đoạn nội trú bán cấp tính
Giai đoạn lưu động mạn tính: gồm 3 dạng

Bệnh viện ban ngày
Phòng khám ngoại trú
Chăm sóc tại nhà

CÁC HÌNH THỨC DỊCH VỤ PHỤC HỒI CHỨC NĂNG

PHCN tại viện cấp tính:
- Diễn ra trong các đơn vị chăm sóc đặc biệt, cấp cứu
- Bệnh tương đối nặng
- Thường quan tâm vấn đề ảnh hưởng đến sự sống còn như chống loét, viêm phổi do nằm lâu, thông khí cơ học…
PHCN tại viện bán cấp:
- Hoặc diễn ra tại phòng bệnh thường trong bệnh viện
- Hoặc diễn ra tại một trung tâm PHCN bên cạnh bệnh viện điều trị giai đoạn cấp
PHCN bán trú (đơn vị điều trị trong ngày):
- Khách hàng đến và nhận dịch vụ trong ngày.
- Ví dụ thường gặp ở trẻ khuyết tật đến trung tâm vào buổi sáng, về buổi chiều. Tại đây, trẻ vừa có được dạy học, chăm sóc, vận động trị liệu, giải trí…
PHCN ngoại trú
- Khách hàng đến và nhận dịch vụ trong một vài đơn vị thời gian điều trị như một giờ, hai giờ theo lịch hẹn.
PHCN tại nhà
- Nhân viên nhóm PHCN sẽ đến nhà bệnh nhân để cung cấp dịch vụ.
- Thường dành cho khách hàng không có khả năng đến trung tâm hay khi sự PHCN cần diễn ra trong môi trường thực thế.
PHCN chỉ đạo tuyến
- Là mô hình liên kết giữa bệnh viện “trung tâm” và bệnh viện “vệ tinh”
- Hai nhóm PHCN sẽ làm việc cùng nhau để đạt mục tiêu. Dịch vụ PHCN chủ yếu được cung cấp trực tiếp từ các nhân viên hỗ trợ tại “vệ tinh”, ngoài cơ sở chuyên khoa, tại nhà.
- Mô hình này giúp giảm áp lực thiếu nhân sự chuyên môn sâu tại các vùng thưa dân.
- PHCN dựa vào cộng đồng tại Việt Nam thuộc mô hình này.

QUI TRÌNH PHỤC HỒI CHỨC NĂNG

Bao gồm 5 bước:

Chuyển viện, tiếp cận, tiếp xúc ban đầu
Đánh giá lúc nhập viện
Lên kế hoạch phục hồi chức năng

Gồm hai phần:

Quản lý bệnh nhân/khách hàng
- Thiết lập mục tiêu điều trị
- Sử dụng kế hoạch điều trị đã chuẩn hóa
- Họp nhóm (case conference)
- Người điều phối ca (case coordinators)
Gắn kết bệnh nhân và người chăm sóc
- Cung cấp thông tin cho khách hàng, gia đình và người chăm sóc theo guideline

Cung cấp dịch vụ

Điều trị cần tuân theo chứng cứ khoa học mới, hướng dẫn điều trị, chuẩn mực.
Quản lý cường độ điều trị:
- Loại: điều trị một kèm một, điều trị nhóm, tự quản lý
- Tính giờ, thời lượng và tần số
- Sự liên tục qua các đơn vị
- Sự liên tục qua cuối tuần

Xuất/Chuyển viện, theo dõi, tái nhập viện